کیانوش آل شیخ

یکی از مسائل استراتژیک پروژه و محصول که در ایران کمتر به آن پرداخته می‌شود مدیریت هزینه و بودجه پروژه است. هزینه و بودجه پروژه در ایران بیشتر در دست مدیران ارشد سازمان و یا مدیران مالی است و ایشان در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند. با این حال در برخی شرکت‌ها به دلایل مختلف کنترل هزینه و بودجه پروژه به مدیر پروژه و یا مدیر محصول سپرده می‌شود و یا از ایشان برای اینکار کمک گرفته می‌شود و در نتیجه مدیر پروژه یا محصول وظیفه مدیریت هزینه‌ها یا Cost Management را نیز عهده دار خواهد بود.

تعریف جریان نقدینگی

جریان نقدینگی به معنی وارد شدن و یا خارج شدن وجوه نقدی به یک کسب و کار است.

حال اگر پروژه و یا محصول را یک جزء مستقل از یک کسب و کار به حساب بیاوریم باید بتوانیم هزینه های آنرا نیز مدیریت کنیم. برای این کار ابتدا نیاز داریم بدانیم که پروژه یا محصول چه مخارج و چه درآمدهایی دارد. در ادامه مثال‌هایی از هزینه‌ها و درآمدها آورده شده است.

هزینه‌ها: بازپرداخت وام، حقوق کارمندان، هزینه اجاره دفتر، هزینه اینترنت سالانه

درآمدها :  درآمد حاصل از محصول شماره 1،  پیش پرداخت پروژه، درآمد حاصل از محصول شماره 2، تسویه حساب فاز شماره 2 پروژه

در این مثال فرض شده است که برخی از منابع درآمدی پروژه از درآمد ماهیانه محصول شماره 1 و درآمد ماهیانه محصول شمار 2 استفاده می‌کند تا بتوان کسری بودجه آن را مدیریت نمود. با این حال توسعه برخی پروژه‌ها و یا محصولات فقط با پیش پرداخت کارفرما و یا سرمایه‌گذاری شرکت و یا حمایت مالی یک سرمایه‌گذار شروع می‌شود.

برخی وجوهات وارد شده به پروژه نیز اگر چه جزو درآمد پروژه محسوب نمی‌شوند ولی در جریان نقدینگی پروژه تاثیرگذار هستند، مثل وام دریافتی و یا سرمایه‌گذاری. یکی از ابزارهای رایج برای مدیریت کردن هزینه و درآمدها استفاده از نرم افزار اکسل است و یکی از شیوه‌های پیاده‌سازی و محاسبه هزینه درآمد روش جریان نقدی می‌باشد. جریان نقدی که به آن Cash Flow و یا جریان نقدینگی نیز گفته می‌شود یکی از بهترین روش‌های محاسبه و نمایش میزان هزینه درآمد در پروژه‌ها و محصولات برای مدیریت کردن هزینه‌ها و جلوگیری از بوجود آمدن مشکلات است.

برای این کار اگر یک جستجوی ساده در اینترنت انجام دهید به تعداد بسیار زیادی از قالب‌های اکسل دست خواهید یافت که کار را برای شما بسیار راحت‌تر از پیش نیز خواهد کرد. همچنین می‌توانید در نرم‌افزار اکسل و در بخش قالب‌های آن عبارت cash flow را جستجو نمائید تا چند قالب از قالب‌های پیش‌فرض مایکروسافت را نیز مشاهده کنید. بیشتر قالب‌های cash flow موجود در اینترنت با جزئیات بسیار زیادی همراه هستند از قبیل محاسبه میزان انواع بیمه و مالیات و بسیاری جزئیات دیگر. با این حال اگر در ساده‌ترین حالت می‌خواهید یک فرم اکسل برای خودتان پیاده‌سازی نمائید تا جریان نقدی پروژه خود را محاسبه کنید می‌توانید قالب اکسلی که من ساخته‌ام را دانلود کرده و در صورت نیاز آن را به دلخواه خود تغییر دهید و یا به همین صورتی که هست از آن استفاده نمائید. همچنین این قالب همراه با مثال می‌باشد.

دراین قالب هزینه‌ها و درآمدها به صورت جداگانه در جدولی نمایش داده شده‌اند و تصور شده است که در ابتدای سال موجودی پروژه مبلغ 25 میلیون تومان می‌باشد. در این قالب علاوه بر مجموع هزینه‌ها و درآمدها، میزان موجودی نقدینگی پروژه نیز به سادگی محاسبه شده و نمایش داده شده است. در دو برگه دیگر نیز جریان هزینه درآمد و موجودی نقدینگی پروژه به صورت نمودار نمایش داده شده است. جذابیت این نمودار در این است که می‌توان تمامی درآمدها و هزینه‌ها را در آن لحاظ کرده و نمودار نقدینگی در یک نگاه به شما می‌گوید که در چه ماهی با کسری بودجه برای پروژه خود مواجه هستید! در ادامه تصاویری از جدول و نمودارهای جریان نقدینگی را مشاهده می‌کنید.